Pomp op de testbank: een reportage

Voordat het hectisch wordt, drinkt Uwe Baier een beetje cola. "Het wordt een lange werkdag", zegt hij, terwijl hij de mouwen van zijn rode trui oprolt. Vandaag moet er weer een pomp worden getest. De industriemonteur heeft dit al vele keren gedaan. De 52-jarige werkt dan ook al 37 jaar bij KSB. Hij is een pomptester en als zodanig een belangrijke man in het bedrijf. Hij vindt het niet erg om van tijd tot tijd wat langer te moeten werken. "Dan kan ik morgen uitslapen. En 's nachts is het hier zo stil en vredig," zegt hij, terwijl hij naar de avondhemel kijkt. Zo meteen testen hij en zijn collega Ralf Kirsch de parameters van een met de klant overeengekomen pomp. "We controleren hydraulische waarden zoals hoeveelheid, opvoerhoogte en prestaties. Daarnaast berekenen en controleren we het rendement, testen de mechanica, kijken of er wrijving is of misschien ergens een lek", legt Uwe Baier uit. In dit geval is de klant de Saudi Electric Company (SEC). De te testen CHTD 6/6-pomp wordt gebruikt als ketelvoedingspomp in een kolencentrale in Saoedi-Arabië. De CHTD 6/6 weegt 13.100 kilogram, is 3,22 meter lang, 1,69 meter hoog en 1,49 meter breed. De pomp moet bestand zijn tegen temperaturen tot 175 graden Celsius en maximaal 1.200 kubieke meter water per uur kunnen verwerken.

Kort voor het proefdraaien begint het te regenen. Dikke druppels kletteren op de plaatstalen gevel van de testveldhal. De motoren zoemen, snorren en ratelen. Het ruikt er naar olie. De CHTD 6/6 bevindt zich in het midden van de ruimte. Rond de pomp staan een hefplatform en talloze europallets en stellingen met onder meer wateraansluitingen, afdichtingen, buizen, drukringen en koppelingen, gesorteerd in dozen. De pomp wordt nu getest. Eerst in koude toestand, d.w.z. bij een temperatuur van 25 graden Celsius. Dit wordt ook wel 'cold running' genoemd. Ook de trillingen en het geluidsniveau van de pomp worden gecontroleerd. Voor het geluidsniveau worden verschillende kleine microfoons en luidsprekers opgesteld op een afstand van een tot twee meter van de pomp. Bovendien is de pomp op veel plaatsen met kabels verbonden. Er zijn weerstandsthermometers en trillingstesters op de pomp aangesloten. De situatie lijkt op die van een patiënt op een intensive care-afdeling. Het verschil is dat de pomp in een uitstekende staat verkeert.

Twee mannen observeren kritisch wat er op het 900 vierkante meter grote testveld gebeurt: een tester van de Japanse fabrikant Hyundai Heavy Industries, die de kolencentrale bouwt en een tester van de Saudi-Arabische exploitant van de centrale SEC. Er zijn echter geen taalbarrières; de twee mannen komen uit Hessen en Saarland. Ze maken talloze foto's van de pomp. Close-ups hier. Close-ups daar. Ze documenteren de toestand voor en na het proefdraaien. Ondertussen kijkt Uwe Baier naar zijn horloge. "Het is zover. De elektriciteit wordt om 20:00 uur geleverd. Ik heb het drie dagen geleden bij het gemeentelijk energiebedrijf besteld", zegt hij. Voor de pomptest van vandaag hebben hij en zijn collega's niet minder dan 18 megawatt elektriciteit nodig - ongeveer evenveel energie als twee en een halve ICE-trein verbruiken. "Zoveel komt er niet zomaar uit het stopcontact." Terwijl de zon buiten ondergaat, wordt het vermogen in de testruimte opgevoerd, zoals pomptesters dat noemen.

Nu draait de pomp ongeveer anderhalf uur warm, d.w.z. tot een temperatuur van 175 graden Celsius wordt bereikt. Tijdens dit 'hot running' wordt de testveldhal ontruimd en worden de deuren gesloten. "Nu mag niemand hier meer naar binnen. De pomp kan een druk van maximaal 500 bar genereren. Bovendien kan het erg lawaaierig worden, bijvoorbeeld als de pomp lekt. We kunnen daar geen risico's nemen," zegt Uwe Baier die teruggaat naar de controlekamer. Daar wordt hij afgeschermd door dik kogelvrij glas en kijkt hij uit over een ongeveer 10.000 vierkante meter grote testveldhal.
 
De controlekamer is zijn domein. Hij werkt hier al jaren - en in de loop der tijd is er veel gebeurd. "Bij mijn eindexamen in 1982 heb ik met de hand een ponsgat gemaakt. Maar tegenwoordig gebruik ik liever computers", zegt hij. Uwe Baier is met de technische vooruitgang meegegroeid. Nu zit hij daar dan in zijn controlecentrum. Zijn blik dwaalt heen en weer tussen de pomp die één verdieping lager staat en de vier monitors op zijn bureau. De schermen staan vol cijfers, en hier en daar zijn deze groen, paars en rood. De vier monitors tonen alle parameters die worden getest. In de ruimte ernaast zitten de twee inkopers in opdracht van de klant ook voor monitors en bekijken de cijfers en feiten. Daar kunnen ze de met KSB overeengekomen waarden volgen en controleren.

De spanning is merkbaar. Kan de pomp de belasting aan? Op deze momenten kun je een speld horen vallen. Maar Uwe Baier leunt achterover in zijn bureaustoel en drinkt opnieuw een beetje cola. Aan zijn zijde: Ralf Kirsch, eveneens industriemonteur, die al 31 jaar bij KSB werkt. In de controlekamer werken ook twee ingenieurs van KSB en een elektricien. De elektricien ondersteunt Uwe Baier bij het testen en de twee ingenieurs zijn beschikbaar voor vragen van de klant. Tot nu toe loopt alles op rolletjes. Er zijn geen tegenslagen te melden. Niettemin zijn alle betrokken partijen gespannen. Uwe Baier blijft echter vrij kalm. Hij lijkt niet gestrest te zijn. De pomp wordt geleidelijk verwarmd tot ongeveer 175 graden Celsius en er worden honderden kubieke meters water doorheen gepompt. Een zware, ongeveer een uur durende belastingstest. Kan de CHTD 6/6 de hitte en de waterdruk aan? Is de pomp uitgerust om te worden gebruikt als ketelvoedingspomp? Zoals voorheen lijkt de pomp te doen wat KSB heeft beloofd. Ralf Kirsch registreert de testresultaten, zodat de overeengekomen parameters nauwkeurig kunnen worden gecontroleerd. Alle betrokken partijen weten of het proefdraaien is geslaagd. Om middernacht is er zekerheid: ja, de test kende een goede afloop. De pomp is intact en gereed voor gebruik. Er heerst opluchting. Er worden handen geschud. Iedereen haalt diep adem.

Maar ook na de test is er nog werk aan de winkel. Nu zorgt Uwe Baier ervoor dat de pomp met ongeveer twee graden Celsius per minuut wordt afgekoeld. Daartoe wordt het voor het proefdraaien benodigde water omgeleid naar het naast de proefveldhal gelegen waterbassin. Het waterbassin bevat 1.500 kubieke meter. Hier wordt het gekoeld tot 17 graden Celsius. Dit wordt gegarandeerd door de vele leidingen die zich onder het testveld bevinden. De leidingen vormen een gesloten watercircuit waardoor ongeveer 35.000 liter water loopt. In de testveldkelder bevinden zich ook de aandrijving, de klemruimte, instelvoorzieningen, de koude- en warmtewisselaars, het koelwaterbassin en de centrale olievoorziening. De volgende dag wordt de pomp gedemonteerd door collega's van Uwe Baier. Maar eerst moet de pomp afkoelen. Een paar dagen later wordt de pomp gereinigd, geverfd, verpakt en gereed gemaakt voor verzending over zee naar Saoedi-Arabië. De pomp zal daar in september van dit jaar aankomen. Maar dat is nog heel ver weg. Eerst drinkt Uwe Baier nog een beetje cola en gaat vervolgens naar huis.